Co roku na kuli ziemskiej ubywa ok. 1 proc. ziemi uprawnej. To wynik zanieczyszczenia gleb. Przyczyniają się do tego m.in. rolnictwo, przemysł, transport, gospodarstwa domowe.
Wszystko, co dobre, można łatwo zniszczyć, a gleba jest niszczona poprzez zanieczyszczenia. Jak podaje Zintegrowana Platforma Edukacyjna Ministerstwa Edukacji i Nauki (zpe.gov.pl) przywrócenie gruntom wartości użytkowej jest procesem trudnym i długotrwałym. W naturalnych warunkach na wytworzenie 1 cm gleby potrzeba od 100 do 500 lat.
Gleba pochłania wiele substancji. O jej zanieczyszczeniu mówimy wtedy, gdy substancje te zaczynają występować w nadmiarze lub pochłaniane są szkodliwe związki chemiczne wytworzone przez człowieka.
Szkodliwe substancje przenikają do gruntu w postaci stałej (popioły, tworzywa sztuczne), ciekłej (ścieki odprowadzane do zbiorników wodnych i przedostające się wraz z wodą do gleby) i gazowej (szkodliwe gazy pochłaniane przez glebę bezpośrednio lub po wcześniejszym rozpuszczeniu w wodzie).
Ze względu na działalność człowieka źródła zanieczyszczeń gleby dzielimy na: przemysłowe (chodzi głównie o przemysł wydobywczy, energetyczny, hutniczy, metalurgiczny, chemiczny, budownictwo), rolnicze (zbyt intensywne nawożenie, nadmierne stosowanie pestycydów), komunalne (ścieki i odpady stałe), komunikacyjne (substancje toksyczne i metale ciężkie zawarte w spalinach, sól, którą posypuje się oblodzone nawierzchnie dróg), pochodzące z gospodarstw domowych (np. ścieki i detergenty).
Zanieczyszczenia przemysłowe najłatwiej dostrzec. To pyły, dymy (zawierające m.in. metale ciężkie takie jak ołów, rtęć, kadm oraz trujące związki chemiczne), hałdy, gazy w postaci tlenków węgla i tlenków azotu, ścieki i odpady poprodukcyjne.
Szczególnie niebezpieczne dla gleby są zanieczyszczenia ropopochodne. Mogą być wynikiem na przykład awarii, takich jak rozszczelnienie instalacji paliwowych na stacjach benzynowych lub autocystern. W takich przypadkach dochodzi do rozlania paliwa z emisją węglowodorów do powietrza. Węglowodory, których źródłem są m.in. ropa naftowa i produkty jej przeróbki (takie jak benzyna, olej napędowy), gdy dostaną się w znacznych ilościach do gleby, mogą spowodować jej wyłączenie z aktywności biologicznej nawet na 15 lat. Przesycenie gleb tymi produktami niszczy drobnoustroje i powoduje niedobór tlenu. Inaczej mówiąc gleba się dusi.
(pp)
