Pamiątkowe zdjęcie oddziału 4. dywizji piechoty Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie (PSZ). Wykonane w Szkocji około 1945 roku. Fotografia ta powróciła do Polski z jednym z uwiecznionych na nim żołnierzem PSZ – Michałem Sosną z Bojszów.
Tego typu pamiątki nie są czymś wyjątkowym na naszym terenie. Wielu mężczyzn z terenu aktualnych powiatów: pszczyńskiego, mikołowskiego, bieruńsko-lędzińskiego i Tychów – czyli dawnej ziemi pszczyńskiej służyło w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie. Szlak ich bojowych przeżyć był bardzo różny, ale w większości zaczynał się od wcielenia do Wehrmachtu, później niewoli alianckiej i wreszcie służby pod rozkazami gen Andersa czy gen. Maczka.
Według akt zgromadzonych w Centralnym Archiwum Wojskowym w Warszawie, z miejscowości wchodzących w skład dawnego powiatu pszczyńskiego, w PSZ służyło ponad 3000 mężczyzn. Jest to liczba zaniżona przeze mnie, ponieważ nie zawsze dokładnie podawano miejscowość urodzenia żołnierza. Dlatego też ciężko jest doliczyć się, ilu naszych chłopców przewinęło się przez tę wojskową formację. Nigdy również nie policzono ilu z nich zostało na zawsze na obczyźnie, bojąc się reperkusji komunistycznego rządu w Polsce.
Należy pamięć, że powojenne władze traktowały powracających żołnierzy w mundurach alianckich jako potencjalnych szpiegów i element podejrzany, który należało inwigilować. Powojenne przesłuchania po powrotach, więzienia i wywózki na wschód były czymś powszechnym. Dlatego też z każdej miejscowości dawnej ziemi pszczyńskiej wielu weteranów nie powróciło z wojennej tułaczki do swoich rodzin i krewnych. Ich potomkowie mieszkają w Anglii, Szkocji lub Holandii.
Janusz MIŚ, projekt „Międzyrzecze, ratujemy śląskie historie”
