Słynna Daisy, angielska arystokratka, po rozwodzie z księciem pszczyńskim Janem Henrykiem XV Hochbergiem utraciła swoje obywatelstwo niemieckie, ale zachowała polskie. Polski paszport posiadała aż do śmierci w 1943 roku w Wałbrzychu. Regularnie odnawiała go w konsulacie polskim we Wrocławiu (Breslau).
Książe Jan Henryk XV Hochberg von Pless, jego angielska żona Marie Therese znana powszechnie jako księżna Daisy oraz troje synów tej pary obywatelami polskimi stali się w wyniku podziału Górnego Śląska w 1922 roku między Polskę a Niemcy.
W czerwcu 1922 roku ziemia pszczyńska, a wraz z nią znajdująca się na jej obszarze ordynacja pszczyńska zmieniły przynależność państwową i znalazła się w granicach II Rzeczypospolitej Polskiej, a dokładnie w autonomicznym województwie śląskim.
11 września 1922 roku, zgodnie z Konwencją Genewską, książę złożył deklarację o wyborze miejsca zamieszkania w Pszczynie. Wiązało się to przyznaniem całej rodzinie obywatelstwa polskiego. Swój wybór motywował oficjalnie miejscem swojego urodzenia i tytułem jaki posiadał. Władze Niemiec nie cofnęły mu wówczas paszportu, ale i tak przyjęcie przez księcia Hochberg von Pless i jego rodzinę obywatelstwa polskiego spotkało się z krytyką prasy niemieckiej.
Sześć tygodni później, a dokładnie 25 października 1922 roku odbyła się rozprawa rozwodowa Jana Henryka XV i Daisy przed Sądem Krajowym w Berlinie. Po rozwodzie księżna utraciła swoje obywatelstwo niemieckie, ale zachowała polskie. Polski paszport posiadała aż do śmierci w 1943 roku w Wałbrzychu. Regularnie odnawiała go w konsulacie polskim we Wrocławiu (Breslau).
W Archiwum Państwowym w Katowicach (oddział w Pszczynie) oraz w Archiwum Państwowym we Wrocławiu, do którego trafiły po wojnie archiwa Hochbergów z Książa i Wałbrzycha odnajdziemy szereg dokumentów potwierdzających posiadanie polskiego obywatelstwa przez księżną von Pless. Są to między innymi:
- notatka z 15 lipca 1936 roku podpisana przez osobistego sekretarza syna księżnej Daisy, księcia Jana Henryka XVII o nazwisku Johann Schary oraz przez osobistą pokojówkę księżnej Daisy, Dolly Crowther. Z dokumentu dowiadujemy się o potwierdzeniu odbioru wystawionego w konsulacie w Breslau polskiego paszportu księżnej przez Miss Crowther. Znajduje się w nim także informacja o poprzednim polskim paszporcie (nr 323 378) księżnej Daisy, który wystawił z kolei polski konsulat w Monachium w 1933 roku.
- Podania do polskiego konsulatu w Breslau o przedłużenie paszportu z 30 listopada 1937 roku. Dokument o numerze 323378/3557/33 wystawionego na nazwisko Marja Teresa Fürstin von Pless.
- Karta zameldowania księżnej Mary Therese von Pless w jej ostatnim domu w Wałbrzychu (willa przy Friedlandestarsse 43, dziś Moniuszki 43) z dnia 10 października 1940 roku. W rubryce obywatelstwo wpisano polskie. W dokumencie odnajdujemy ponadto adnotację, że polskim paszportem księżna okazała się w Urzędzie Gminy w Nieder Salzbrunn (dziś Szczawienko).
Mateusz Mykytyszyn,
prezes Fundacji Księżnej Daisy von Pless
PRZECZYTAJ TAKŻE:
