Rafał Wojaczek wrócił do Mikołowa. W piątek 13 maja na rynku odsłonięto siedzącą na ławeczce rzeźbę poety. Każdy może się do Wojaczka przysiąść. Przemówi do nich – zapewniano podczas uroczystości – ale pod jednym warunkiem: trzeba wziąć do ręki tomik jego poezji i zacząć ją czytać.
Rzeźba Rafała Wojaczka (o jego życiu, tragicznej śmierci i twórczości piszemy poniżej) została wykonana w oparciu o historyczne zdjęcia poety, które pojawiło się na okładce jego zebranych wierszy, wydanych w 1976 roku.
Na podstawie fotografii (poeta siedzi na oponie wbitej pionowo w ziemię w okularach przeciwsłonecznych i z papierosem w ręce) rysunki i model rzeźby w glinie wykonał Maciej Paździor, malarz i poeta. Jak poinformował burmistrz Stanisław Piechula, mając na względzie oszczędność publicznych funduszy, odlew z brązu miasto zamówiło w… Chinach. Wyszło taniej niż w Polsce. W sumie, jak usłyszeliśmy od Tomasza Roguli, rzecznika Urzędu Miejskiego, ławeczka Wojaczka kosztowała około 40,5 tys. zł.
Upamiętnienie najsławniejszego poety mikołowskiego zbiega się z 800-leciem miasta oraz z jubileuszowym XXX Ogólnopolskim Konkursem Poetyckim im. Rafała Wojaczka organizowanym przez Instytut Mikołowski. W ubiegłym roku przypadała także 50. rocznica śmierci poety.
– Ten poeta, który zasiada na ławeczce niewątpliwie jest największym skarbem Mikołowa, jaki temu miastu przydarzył się w ciągu 800 lat – mówił prowadzący uroczystość Jerzy Ciurlok, publicysta, poeta, reportażysta telewizyjny oraz prezenter radiowy, szerzej znany jako Ecik z kabaretu Masztalscy.
– Cieszę się, że Rafał Wojaczek przysiadł na ławeczce nieopodal domu, w którym mieszkał. Jest patronem Instytutu Mikołowskiego i wszystkich mikołowskich poetów. Cieszę się, że miasto doceniło po raz kolejny jego twórczość, który trafiła już do kanonu polskiej poezji – mówił Maciej Melecki, dyrektor Instytutu Mikołowskiego, poeta, autor scenariusza filmu fabularnego „Wojaczek” w reżyserii Lecha Majewskiego.
Burmistrz Stanisław Piechula przypomniał że osoba Wojaczka i jego twórczość nadal budzi różne reakcje, nie zawsze pozytywne, ale nieco na przekór tym głosom zadecydował osobiście, że na mikołowskiej ławeczce zasiądzie Rafał Wojaczek.
Odsłonięcia rzeźby dokonał jej autor Maciej Paździor oraz Maciej Melecki, burmistrz Piechula, były burmistrz Eugeniusz Wycisło i były wiceburmistrz Marian Sworzeń.
To nie pierwsze „wojaczkowe” akcenty w przestrzeni publicznej Mikołowa. W maju 2021 roku, kiedy przypadła 50. rocznica śmierci poety, na stopniach schodów w parku Planty pojawiły się wersy wiersza „Sezon”, zaś w pobliżu siedziby Instytutu Mikołowskiego wymalowano mural z podobizną i autografem Rafała Wojaczka.
Rafał Wojaczek (6.12.1945 r. w Mikołowie, zm. 11.05 1971 r. we Wrocławiu). Największy buntownik i skandalista wśród twórców czasów PRL-u. Zaliczany do poetów wyklętych. Żył zaledwie 26 lat,
Uczył się w liceach ogólnokształcących w Mikołowie, Katowicach Ligocie i Kędzierzynie-Koźlu. Rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, ale wkrótce je przerwał i w 1964 r. przeprowadził się do Wrocławia. Pracował m.in. jako dyspozytor Miejskiego Przedsiębiorstwa Oczyszczania.
W 1965 debiutował w „Poezji”. W 1969 ukazał się jego debiutancki tom „Sezon”, znakomicie przyjęty przez krytyków. W 1970 ukazał się jego drugi i ostatni tom poetycki „Inna bajka”.
Główne tematy jego poezji to śmierć, miłość, fascynacja kobiecością i cielesnością (zazwyczaj ujętą w estetyce turpistycznej). Podmiot liryczny jego wierszy mówi najczęściej o bólu, ma poczucie odrębności, buntuje się przeciwko obłudzie świata i społeczeństwa, z drugiej strony uparcie penetruje mroczne zakątki ludzkiej duszy, bada swoje lęki, niepokoje, obsesje. Język jego poezji jest zazwyczaj bardzo naturalistyczny i brutalny, wypełniony somatyzmami i wulgaryzmami. Z drugiej strony pod dosadną warstwą językową często przemycał Wojaczek głęboki liryzm i pragnienie czułości.
W czasie pobytu we Wrocławiu stopniowo pogrążał się w alkoholizmie i depresji, prowokował otoczenie i wszczynał bójki, wielokrotnie podejmował próby samobójcze. Leczył się przez pewien czas w szpitalu psychiatrycznym. Zmarł śmiercią samobójczą po przedawkowaniu różnych leków. Grób poety znajduje się na cmentarzu św. Wawrzyńca we Wrocławiu.
W Mikołowie pamięć o poecie i jego twórczości kultywuje Instytut Mikołowski. Wydał on m.in. zbiór „Reszta krwi” (niepublikowane dotąd wiersze poety). Od 1999 r. w Instytucie odbywa się Mikołowski Maj Poetycki – impreza towarzysząca Ogólnopolskiemu Konkursowi Poetyckiemu im. Rafała Wojaczka organizowanego nieprzerwanie od 1993 r.
W 1999 powstał film fabularny „Wojaczek” w reżyserii Lecha Majewskiego. Duży udział w jego powstaniu mieli poeci związani z Instytutem Mikołowskim. Maciej Melecki napisał scenariusz, a Krzysztof Siwczyk zagrał tytułową rolę. Premiera filmu odbyła się w Mikołowie.
Rafał Wojaczek – poprzez swój styl życia i twórczości do dziś budzi kontrowersje. Na początku lat dwutysięcznych upadł pomysł, aby został patronem II Liceum Ogólnokształcącego w Mikołowie.
Wojaczek to poeta światowej klasy, którego śmiało można porównać do największych poetów wszech czasów. Twórczość tego silnego polskiego poety pozostaje świeża i żywa, wiecznie piękna i nieśmiertelna.