Wsie i przysiółki Tychów – Glinka i Suble

0
Dawna panorama Glinki; fot. arc
Reklama

Pierwsza wzmianka o osadzie chałupniczej zwanej Glinka pochodzi z 1710 roku. Jednak nazwa owa po raz pierwszy pojawia się w roku 1680, jako określenie sąsiedniego rejonu leśnego. Suble, a raczej Subel (początkowo jeden staw) pojawia się jeszcze wcześniej, bo w 1596 roku. Oznaczała przysiółkowe skupienie chałup.

Staw Subel wymieniony został w owym 1596 roku w dokumencie, w którym Abraham Promnic, pan na Pszczynie zatwierdza posiadłość Jerzemu Kocurowskiemu z Tychów i uwalnia go od obowiązku wszelkiej robocizny na rzecz dworu.

W spisie z roku 1730 podano, że na Glince, „na świeżo wykarczowanym gruncie” osiedliło się 6 chałupników. Jak podaje Ludwik Musioł, przedwojenny monograf Tychów, dopiero od roku 1738 tutejsi chałupnicy zaczynają płacić czynsz, wcześniej bowiem korzystali z tzw. „wolnizny”. Ten czas miał im pomóc w zagospodarowaniu się na nowej przestrzeni. Znamy nazwiska tych pierwszych osadników: Piotr Pisarzowski, Grzegorz Okoń, Jakub Bielas, Jerzy Stobik, Kazimierz Przystolik (później zmienione na Krzystolik), Wojtek Moćko i Klimek Kot.

Chałupnicy ci mieli obowiązek dwa dni w tygodniu pracować na polach folwarcznych. Płacić po trzy grajcary podatku miesięcznie i po jednym złotym i 36 grajcarów czynszu rocznego. To nie było wszystkie obciążenia. Za rozszerzenie powierzchni gruntu poprzez karczunek opłata wynosiła 24 grajcary. Musieli też oddawać 3/4 motowidła przędzy (motowidło to przyrząd służący do odmierzania i zwijania przędzy), jedną kurę i 15 jaj.

Pola na Glince. W tle budujące się pierwsze tyskie osiedla; fot. archiwum W. Waltera

Kolejny spis z 1800 roku podaje następujących chałupników z Glinki: Antoni Lekki in. Pisarzowski – gajowy, Walek Sapek in. Brzęk, Michał Bielas, Maciej Młynarz in. Stobik, Jon Przystolik – kościelny, Walek Moćko – gajowy, Balcar Kot in. Zborek.

Reklama

W 1871 roku na Glince mieszkało 175 osób w 21 domach. Natomiast w 1938 roku przysiółek Glinka liczył 584 mieszkańców.

Jak pisze książęcy kronikarz, w 1831 r. na Glince wybuchła cholera azjatycka. 20 lipca tego roku pewien komornik z Glinki (chłop nie posiadający ziemi i domu, mieszkający u innych chłopów w zamian za dach nad głową) został odkomenderowany do straży granicznej w Dziećkowicach. Tam zachorował i 1 sierpnia 1831 r., po powrocie do domu, zmarł.

Tragiczny był również początek drugiej wojny światowej na Glince. Otóż 3 września 1939 roku Niemcy podpalili stodołę rolnika Ryszarda Pisarzowskiego. W budynku tym spali uchodźcy z objętych walkami Wyr i ranny polski żołnierz. Kiedy ludzie zaczęli uciekać z palących się zabudowań żołnierze Wehrmachtu zaczęli do nich strzelać. Zginęło pięciu cywili i ów ranny żołnierz.

Pisząc o Glince nie sposób nie wspomnieć o rodzeństwie Krzyżowskich. Bracia Stanisław, Stefan, Franciszek i siostra Maria pochodzili z patriotycznej rodziny. Byli współzałożycielami i członkami miejscowego Towarzystwa Śpiewaczego „Harmonia” oraz gniazda Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, organizacji, której celem było rozwijanie świadomości narodowej i podnoszenie sprawności fizycznej polskiej młodzieży.

Po zakończeniu I wojny światowej rodzina Krzyżowskich zaangażowała się w walkę o przyłączenie Górnego Śląska do Polski.

Stanisław Krzyżowski był dowódcą batalionu północnego Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska na powiat pszczyński (Tychy znajdowały się wówczas w jego granicach) w I powstaniu śląskim, w II i III powstaniu był komendantem powiatowym. W 1930 roku został wybrany posłem na Sejm II RP.

Wkroczenie wojska polskiego na Górny Śląsk w 1922 roku. Stanisław Krzyżowski (z prawej) przekazuje gen. Szeptyckiemu umajony karabin; fot. Wikipedia

Maria Krzyżowska była w III powstaniu śląskim kierowniczką oddziału sanitarnego Polskiego Czerwonego Krzyża na cały powiat pszczyński. Była też działaczką harcerską oraz organizatorką tajnego nauczania na Górnym Śląsku w czasie II wojny światowej. Niemcy zamordowali ją w obozie w Auschwitz w 1943 roku.

Maria Krzyżowska zamordowana została w KL Auschwitz; fot. Wikipedia

W okresie międzywojennym Krzyżowscy aktywnie angażowali się w działalność organizacji o charakterze patriotycznym, kulturalnym i kościelnym w Tychach. W latach II wojny światowej bracia Franciszek, Mieczysław i Paweł byli organizatorami ruchu oporu na terenie Tychów i okolicznych miejscowości.

W 1981 roku Miejska Rada Narodowa w Tychach podjęła uchwałę w sprawie nadania jednej z ulic na terenie historycznej Glinki imienia Rodzeństwa Krzyżowskich.

Wojciech WALTER, Jarosław JĘDRYSIK

Źródła: Tychy. Monografia historyczna – Ludwik Musioł, Tychy 1939-1993. Monografia miasta – praca zbiorowa pod redakcją Marka S. Szczepańskiego, www.muzeum.tychy.pl – opis wystawy o rodzeństwie Krzyżowskich.

Więcej tekstów historycznych na: https://noweinfo.pl/sekcja/historia/ oraz https://www.facebook.com/staretychy/

Reklama

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj