15 sierpnia, od ośpiewania hymnu Polski, rozpoczęły się w Tychach obchody 104. rocznicy wybuchu I Powstania Śląskiego. Uroczystości z tym związane zorganizowano w Urbanowicach i Paprocanach, a 17 sierpnia pierwszy powstańczy zryw Ślązaków uczczony będzie w Czułowie.
15 sierpnia w Urbanowicach złożono kwiaty pod pomnikiem Powstańców Śląskich i Ofiar II Wojny Światowej. Po tej uroczystości zaintonowano pieśń „śpij kolego”.
Do odsłonięcia pomnika w Urbanowicach doszło 16 września 1963 roku: 5 kamiennych, pionowych płyt symbolizuje 5 młodych mężczyzn, którzy we wrześniu 1939 roku zginęli zamordowani przez Niemców w pobliskich Jaroszowicach. Warto wspomnieć, że osiedle Urbanowice ma jeszcze jeden pomnik poświęcony powstańcom śląskim. Znajduje się on na rondzie im. Wiktora i Tomasza Szczygłów.
Zebrani upamiętnili wydarzenia, do których doszło 16 sierpnia 1919 roku . Dokładnie o godzinie 23.00, grupa powstańców z Jaroszowic, Urbanowic, Wygorzela, pod dowództwem Wiktora Szczygła, zaatakowała budynek zarządcy folwarku księcia pszczyńskiego (czyli dzisiejszą pocztę i Klub Miejski Urbanowice). Zaskoczeni niemieccy żołnierze poddali się bez walki. Mieszkańcy Urbanowic zdobyli wtedy 12 karabinów, 30 granatów ręcznych i kilka wozów z końmi, a następnie wyruszyli do Paprocan, by tam wesprzeć innych powstańców.
Właśnie w Paprocanach odbyła się we wtorek 15 sierpnia 2023 roku dalsza część uroczystości. O godzinie 16.15 złożono kwiaty pod tablicą znajdującą się na fasadzie budynku przy ul. Paprocańskiej 156, a upamiętniającą wybuch powstania.
Powstańcy dozbrojeni po udanym ataku na Niemców w Urbanowicach uderzyli na oddział niemiecki w Paprocanach. Tak doszło do bitwy znanej dzisiaj pod nazwą bitwa pod Paprocanami lub bitwa o Paprocany. Powstańcy i tu odnieśli sukces. Zdobyli wtedy 4 działa, 3 ciężkie karabiny maszynowe, kilkadziesiąt granatów ręcznych, 4 wozy i kilkadziesiąt koni. Do niewoli trafiło kilkudziesięciu Niemców, których odesłano pod konwojem do Oświęcimia. Zginął wtedy jeden powstaniec- Franciszek Szkudło. Walki toczyły się także w Czułowie.
Część powstańców ruszyła do Tychów (wówczas Paprocany i Tychy to były dwie miejscowości), gdzie zdobyto ważne dla gminy budynki: magistrat, browar, pocztę, dworzec PKP.
W hołdzie powstańcom śląskim mieszkańcy Paprocan z własnej inicjatywy wybudowali w 1937 roku kaplicę, którą w latach 70. XX wieku przebudowano na kościół pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa. W 1959 roku powstańcy śląscy zostali patronami paprocańskiej szkoły. Obecnie w budynku tym mieści się Przedszkole nr 3, a o wydarzeniach z 1919 roku przypomina wmurowana w budynek tablica.
Proboszcz paprocańskiej parafii przygotował dla uczestników uroczystości poczęstunek. W salce parafialnej można było zobaczyć wystawę poświęconą powstaniom śląskim, zorganizowaną przez Muzeum Powstań Śląskich i Radę Osiedla Paprocany. O godzinie 17.00 została odprawiona uroczysta msza święta w kościele pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa. Po jej zakończeniu odbył się koncert pieśni patriotycznych (w tym powstańczych).
Kwiaty pod pomnikami złożyli m.in. : minister Michał Wójcik, reprezentujący wojewodę śląskiego Czesław Sobierajski, wiceprezydent Tychów Igor Śmietański, przewodnicząca Rady Miasta Barbara Konieczna oraz wiceprzewodnicząca Lidia Gajdas, przedstawiciele Klubu Radnych PiS reprezentujący poseł Bożenę Borys-Szopę, Klub Radnych Prezydenta Andrzeja Dziuby, Klubu Radnych Tychy Naszą Małą Ojczyzną, Józef Twardzik z Klubu Radnych Koalicji Obywatelskiej, poseł Michał Gramatyka i reprezentanci ugrupowania Polska 2050, potomkowie powstańca Tomasza Szczygła, przedstawiciele: stowarzyszenia represjonowanych w stanie wojennym, Rady Osiedla Jaroszowice-Urbanowice-Wygorzele, Rady Osiedla Paprocany, Rady Osiedla Cielmice, Koła Gospodyń Wiejskich Urbanowice, Stowarzyszenia Ogień Wsparcia i Tyski Fan, reprezentacja Hufca ZHP w Tychach, uczniowie, , reprezentanci Stowarzyszenia Nowa Generacja. Władze Górnośląsko- Zagłębiowskiej Metropolii reprezentował wiceprzewodniczący zarządu GZM Henryk Borczyk.
Michał STANIEK
